Sayım Yılları İl Nüfus Gelişimi
Cumhuriyet Döneminde 1927-2000 arası sayım dönemleri esas alındığında yapılan 1. nüfus sayımında, ilin genel nüfusu 127.067 iken , son yapılan 2007 (Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi) nüfus sayımında 223.170 olmuştur.
1927 yılında Türkiye’ nin nüfusu 13.648.270,il nüfusu 127.067 olmuştur. Kırşehir nüfus büyüklüğü açısından 63 il arasında 48. sırada yer almıştır. 2007 yılı nüfus sayımına göre 81 il içinde 67. sıradadır.
1950 yılına kadar artan il nüfusu 1950-1955 döneminde bir azalma göstermiş,1955-1985 döneminde yeniden artma eğilimi gösteren il nüfusu, 1985 yılından sonra yeniden azalma eğilimine girmiştir.
1950-1955 dönemi il’ in 20.07.1954 tarih ve 6429 sayılı Kanunla ilçeye, 01.07.1957 tarih ve 7001 sayılı Kanunla yeniden il yapılmasına bağlı olarak, il nüfusunun yapısında 1955 nüfus sayımı sonuçlarına göre – %11.62 ve % -11,87 ile 2000- 2007 yılında en yüksek nüfus azalışı yaşanmıştır. En yüksek nüfus artışı ise, % 15,44 ile 1945-1950 döneminde yaşanmıştır.
Sayım Yılları İtibariyle İl Ülke Karşılaştırması
*20.07.1954 tarih ve 6429 Sayılı Kanunla il vasfı kaldırılmış olan ilin,01.07.1957 tarih ve 7001 sayılı Kanunla yeniden il olan ilin 1955 yılı nüfusu, ayrıldığı illerin nüfuslarından 1960 idari bölünüşüne göre belirlenmiştir.
İlin en yüksek nüfus artışı 1945-1950 döneminde olurken %o 15.44, en büyük azalma ise 2000-2007 döneminde %o -11,87 olarak gerçekleşmiştir. 1885-1990 sayım döneminden sonra il nüfusu azalmaya devam etmiştir. 1985-1990 döneminde %o -1,27 , 1990-2000 dönemi nüfus sayımında %o -1.41 azalma ve 2000-2007 döneminde %0 -11,87, 2008 yılında da binde 1,95 azalma olmuştur.
Nüfus azalmasının nedenleri başta ekonomik koşullar olmak üzere, eğitim ve sosyal yaşantının beraberinde getirdiği göç olayıdır.
1927 de Kırşehir ili ülke nüfusundaki payı binde 9 iken, 2008 yılında payı yaklaşık binde 3 lere gerilemiştir. Bu da göstermektedir ki il nüfus artış hızı ülke nüfus artış hızından düşük seyretmektedir.
Şehir- Köy Nüfusu
Nüfusun Şehir- Köy Dağılımı
*1950-1955 verileri 1960 idari bölünüşüne göre belirlenmiştir.
1927 yılında köy nüfusu şehir nüfusunun 5 katı iken, bu oran 2000 yılı nüfus sayımında şehir nüfusu köy nüfusunun 1,40 katına çıkmıştır. Bu dönem içinde köyden kente göç artmıştır. 1927 de nüfusun % 16,6 sı şehirde yaşarken 1945 yılından sonra sürekli artış gösteren şehir nüfusunun 2000 yılındaki payı % 58,2 ye , 2007 yılında ise 65,90’ a, 2008 yılında da 67,07’ ye ulaşmıştır.
Aynı dönemde Türkiye’ de nüfusun % 24.2 si şehirlerde yaşarken, 1950 yılında bu oran % 25’ e 2000 yılında da % 64.9’ a yükselmiştir. Kırşehir ilinde şehirde yaşayan nüfus oranı, ülke ortalamasına göre daha yavaş artmıştır. İl’ de 2000 yılına kadar köy nüfusu fazla iken , 2000 yılı nüfus sayımı sonuçlarına göre ise; Şehir nüfusu % 58,21’ e yükselirken, köy nüfusu ise % 41,79’ a gerilemiştir. 2008 yılında ise köy nüfusu % 32,93’ e gerilerken, şehir nüfusunun payı 67,07’ ye çıkmıştır.
Kırşehir Şehir-Köy nüfus dağılımı ülkemizde olduğu gibi şehir lehine bir eğilim göstermektedir. Ülkede 1950 den sonra hız kazanmaya başlayan şehir nüfusunun artışı, il’ de 1960 lardan sonra daha bir ivme kazanmıştır. Ülke nüfus hareketlerinin seyri il’de de kendini göstermektedir.
Nüfusun Cinsiyet Dağılımı
Nüfusun Kadın- Erkek Dağılımı
1927-2000 döneminde ilde, erkek nüfusun büyüklüğü kadın nüfusun büyüklüğünden daha azdır. 1927 yılında her 100 kadın için 84 erkek bulunmakta iken, 1960 yılına kadar artış göstermiş, 1965-1970 döneminde azalmıştır. 1980 den sonra artış göstererek 2000 yılında her 100 kadın için 97 erkek olarak en yüksek değerini almıştır. 2008 Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi ile yapılan sayım sonuçlarına göre ise Erkek Nüfusu 110.338, kadın nüfusu ise 112.397 olarak belirlenmiştir.
Ülke genelinde ise, 1940 yılına kadar kadın nüfus erkek nüfustan fazla iken 1940 yılında kadın ve erkek nüfus hemen hemen eşit duruma gelmiştir. Cinsiyet oranı 1960 yılına kadar artış, 1960-1970 döneminde azalma, 1975 yılında her 100 kadın için 106 erkek bulunmakta idi. 1975 yılından sonra bu oran azalma göstermiştir. 2000 yılında Türkiye’ de her 100 kadın için 103 erkek bulunmaktadır.
Kırşehir Nüfusunun Yaş Yapısı
Cumhuriyetin ilk yıllarında doğurganlık düzeyi çok yüksek olduğu için nüfusumuz çok genç bir yaş yapısına sahiptir. İl’imizde 1935 yılında erkeklerin yarısı 15.1, kadınların yarısı ise 22.1 yaşından daha küçük iken, Türkiye’de 1935 yılında erkek nüfusun yarısı 19.1, kadın nüfusun yarısı ise 23.4 yaşından daha küçüktür. Kırşehir ilinde 1935-1970 yılları arasında ortalama 17 olan nüfusun medyan yaşı, 1970 yılından sonra sürekli bir artma eğilimi göstermiştir. İl’imizde 2000 yılında erkeklerin yarısı 25, kadınların yarısı ise 22.1 yaşından daha küçüktür. Türkiye’de 2000 yılında erkek nüfusun yarısı 24.4, kadın nüfusun yarısı ise 25.3 yaşından daha küçüktür.
İlimizin 1970 nüfus piramidine göre (0-9) yaş nüfusun fazlalığı dikkat çekicidir. Bu oran doğurganlık oranının yüksekliğinin göstergesidir. Yaşlı kuşaklardaki nüfus, her iki cinsiyet içinde ölüm hızının bu yaşlarda yüksek olması nedeniyle hızla azalmaktadır. 1970 yılı nüfus piramidi il’ in doğurganlık ve ölümlülüğün yüksek olduğu yaş yapısını yansıtmaktadır.
İl nüfus yapısı 2000 yılı nüfus piramidinde 1970 yılının piramidine göre çok farklı bir yapı sergilemektedir. 15 yaşından küçük kuşaklarda nüfusun azaldığı görülmektedir. Bu da doğum sayısının azaldığını göstermektedir. 2000 yılında ileri yaşlardaki azalmanın 1970 yılındakinden daha yavaş seyretmiştir. 2000 yılı nüfus piramidi bu özelliğiyle gelişmiş ülkelerdekine benzer bir yapı göstermektedir. Bu durum ülke geneli için de benzerdir.
İlin İlçelere Göre şehir ve Köy Nüfus Artışı
Kırşehir Merkez ve İlçeleri Nüfus Hareketleri 2007 - 2008
Kırşehir genel il nüfusu 1990-2000 sayım aralığında %o -1.35 bir azalma göstermiştir. Bu dönemde şehir nüfusu %o 15.10 artarken, köy nüfusunda %o -20.52 bir azalma söz konusudur. Merkez Köylerindeki %o -11.13 bir azalma meydana gelirken, merkezin şehir nüfusu da %o 18.07 oranında artmıştır. İlçelerimizden Akçakent’ in bu dönemde hem şehir nüfusu hemde köy nüfusunda bir azalma gözükmektedir. İlçelerimizden nüfusu bu dönem içinde şehir nüfusu olarak azalma Akçakent ve Akpınar ilçelerimizdir. Çiçekdağı İlçemizde ise şehir nüfusunda %o 3.27 bir artış gözlenmekle birlikte köy nüfusundaki azalış %o -42.33 oranındadır. Diğer dört ilçemizin de şehir nüfusu bu dönemde artmıştır. 1990-2000 sayım aralığında il genelinin köy nüfusu azalırken şehir nüfusu artış kaydetmiştir. Bu dönemde genel olarak Kırşehir merkezi ile Mucur ilçemiz dışında nüfusta bir azalma gözükmektedir. 2008 Adrese dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçlarına göre; 2007-2008 döneminde il genel nüfusu ‰ 1,95 azalırken merkez nüfusu şehir nüfusu olarak artmıştır.
İl’ in 7 ilçesinden (merkez ilçe hariç) Kaman ilçesi 44.617 nüfusuyla en çok nüfusa sahip ilçesi olurken, Akçakent ilçesi ise 5.848 nüfusuyla en az nüfusa sahip ilçesidir.
Kırşehir Nüfus Yoğunlukları
Merkez ve İlçeler Nüfus Yoğunlukları
Kırşehir’de kilometrekareye düşen kişi sayısı 1927 yılında yaklaşık 14 kişi iken, ülke ortalaması km²'de 18 kişi idi. 2008 yılına gelindiğinde Kırşehir'in nüfus yoğunluğu km²'de 35 kişiye yükselirken ülke ortalaması km²'ye 93 kişiye ulaşmıştır. Nüfus yoğunluğu bakımından 81 il içinde 65. sırada yer almaktadır.
Kırşehir’ de nüfus yoğunluğu il merkezinde 74 iken, ilçelere göre 10 ila 38 arasında değişmektedir. En büyük yüz ölçüme sahip Kaman ilçesinde nüfus yoğunluğu 38, yüzölçümü en küçük olan Akpınar ilçesinde nüfus yoğunluğu 19 kişidir. İl Nüfus yoğunluğu açısından ülke geneli ve iç Anadolu Bölgesi ortalamalarının altındadır.
Hanehalkı Büyüklüğü
Kırşehir ilinde bulunan 56 637 hanehalkının yaklaşık % 62’ si şehirde yaşamaktadır. İl genelinde ortalama hanehalkı büyüklüğü 4.7’ dir. Hanehalkı büyüklüğü itibariyle; Akçakent ilçe merkezi ortalama 6 ile en yüksek, Mucur ilçe merkezi ise 4.2 hanehalkı büyüklüğü ile en düşük değere sahiptir. Türkiye hanehalkı büyüklüğü ise 4.5’ tir. Orta Anadolu Bölgesinde bu oran 4.97’ dir. Hanehalkı büyüklüğü açısından ilimiz, ülke ortalamasının üstünde, bölge ortalamasının ise altındadır.
Nüfusun Eğitim Yapısı
Kırşehir İlinde 1935 yılında okuma yazma bilen nüfus % 13.86 iken, 2000 nüfus sayımında bu oran 87.52 ye yükselmiştir. Ülke genelinde ise 1935 yılında okuma yazma bilen nüfus % 19.25 iken 2000 yılında bu oran 87.32’ ye yükselmiştir. İlimiz okuma yazma oranındaki gelişmeler bakımından ülke okuma yazma oranından daha iyi bir gelişme göstermiştir.
Kırşehir ilinde en az ilkokul mezunu olanların 14 ve daha yukarı yaş baz alınarak incelendiğinde;
1975-2000 döneminde en az ilkokul mezunu olanların oranı 1975 erkeklerde % 16.6, kadınlarda % 4.9 iken, bu oran 2000 yılında erkeklerde % 45.3’ e, kadınlarda ise % 25.2’ ye yükselmiştir. Ülkemizde bu oran 1975 yılında erkeklerde % 17, kadınlarda % 7.9 iken 2000 yılında erkeklerde % 43.6’ ya, kadınlarda ise % 26.6’ ya yükselmiştir.
25 ve daha ve daha yukarı yaştaki nüfusun ortaokul, lise ve yüksekokul mezunlarının 1975-2000 döneminde Kırşehir’ de 1975 yılında erkeklerin % 9’ u ilkokuldan sonra bir eğitim düzeyini tamamlarken 2000 yılında bu oran % 36.5’ e, 1975 yılında kadınların % 2’ si ilkokuldan sonra bir eğitim düzeyini tamamlarken 2000 yılında bu oran % 13.8’ e yükselmiştir. Eğitim düzeyinde özellikle lise ve yükseköğretim mezunlarında önemli bir gelişme olmuştur. 1975 yılında erkeklerin % 4.7’ si, kadınların % 0.9’ u lise mezunu iken, 2000 yılında erkeklerin % 16.1’ i, kadınların % 6.6’ sı lise mezunu, 1975 yılında erkeklerin % 1.2’ si, kadınların da % 0.2’ si yükseköğretim mezunu iken bu oran 2000 yılında erkeklerde % 8.7’ ye, kadınlarda ise % 2.8’ e yükselmiştir.
Gelişmeler ülkedeki gelişmelerle doğru orantılı olmakla birlikte, 2000 yılı sonuçlarına göre lise mezunları ve yükseköğretim mezunları ortalamaları ülke ortalamasının altında seyretmektedir.
2000 yılı sonuçları itibariyle ülkemizde ilköğretimden sonra bir eğitim düzeyini tamamlayan erkeklerin oranı % 37’4 , kadınların oranı % 19,8, lise mezunlarında bu oran erkeklerde % 16’ sı, kadınların % 9.1’ i ve yükseköğretim mezunlarında ise erkeklerde % 10.2, kadınlarda ise % 5.4’ tür.
1935 yılında ülke okuma yazma oranı %19.35 iken, il okuma yazma oranı % 13.86 dır.1965 yılından itibaren il okuma yazma oranı sürekli yükseliş göstererek 2000 yılı nüfus sayımında % 87.52’ ye yükselmiştir.
Ülke okuma yazma oranı ise aynı dönemde % 87.32 dir. Kırşehir genel okuma yazma oranında ülke genelinden daha iyi bir gelişme göstermiştir. Bu dönemde ülke okuma yazma oranı % 87,30, İç Anadolu Bölgesi %90.32, okuma yazma oranı ise %87.52’ dir. Buna göre il okuma yazma oranı bakımından ülke ortalamalarının üzerinde, bölge ortalamasının altındadır.
İlimiz kadın erkek okuma yazma oranındaki gelişmeler isi, 1935 yılında erkeklerde okuma yazma %25.35, kadınlarda % 4.24 iken bu oran 1965 yılından itibaren kadınlarda okuma yazma oranında yükselme göstererek 2000 yılında erkeklerde % 94.36’ ya, kadınlarda ise % 80.95’e yükselmiştir.
Ülkemizdeki erkek okuma yazma oranları ile il erkek okuma yazma oranları karşılaştırıldığında;1935 yılında ülkemizdeki erkek nüfusun okuma yazma oranı % 29.35 iken, Kırşehir’ de bu oran % 25.35’ tir.
2000 sayım yılı sonuçlarına göre bu oran ülkemizde % 93.36’ ya ilimizde ise 94.36’ ya yükselmiştir. Bu dönemde ilimizdeki erkek okuma yazma oranındaki gelişme ülke gelişmesinden daha hızlı olmuştur.
Kadın okuma yazma oranlarının il ülke karşılaştırması incelendiğinde ise;
1935 yılında ülke kadın okuma yazma oranı % 4.24 iken, bu oran ülke genelinde % 9.82’ dir. 1940 yılından itibaren il kadın okuma yazma oranı ülke genelinden daha hızlı bir artış göstererek 2000 yılında % 80.64 olan ülke kadın okuma yazma oranını aşarak % 80.95’ e ulaşmıştır. Aynı dönemde İç Anadolu Bölgesi kadınlarda okuma yazma oranı % 84.96’ dır. Burada da ülke ortalamasının üzerinde iken, bölge ortalamasının altındadır. Kadın okuma yazma oranı bakımından ilimiz ülke genelinde 33. sıradadır.
Cumhuriyetin ilk yıllarında İl okuma yazma oranları ülke ortalamalarının altında iken, 2000 yılı sonuçlarına göre gerek kadınlarda, gerek erkeklerde ülke ortalamalarının üzerine çıkmıştır
Okuryazarlık ve Eğitim Durumuna Göre Nüfus
25 yaş üzeri okuryazarlık ve eğitim durumuna göre nüfus incelendiğinde; Nüfusun % 61.65 oranında artığı, okuma yazma bilmeyen nüfusta buna rağmen yarı yarıya bir azalma olduğu, Okuma yazma bilen fakat herhangi bir okul bitirmeyen nüfusta fazla bir değişim olmadığı, ilkokul mezunu nüfusta 3 katından fazla artış, ortaokul ve dengi meslek okul ile lise ve dengi meslek okulu bitirenlerde 7 katı artış, yüksekokul bitiren nüfusta ise 13.4 katı bir yükselme söz konusudur.
Doğurganlık ve Bebek Ölümlülüğü
İl bazında (15-49) doğurgan çağdaki kadın başına düşen çocuk sayısı 1970 yılına kadar yükselirken, bu yıldan sonra azalma göstermiştir. 1970 yılında doğurgan çağdaki her 1000 kadına 860 çocuk düşerken, 2000 yılında her 1000 kadına 331 çocuk düşmektedir. Doğurganlık döneminin sonu olan 45-49 yaştaki bir kadın 6.9 çocuk dünyaya getirmiş iken, 2000 yılında aynı kuşak kadınlar ortalama 4.2 çocuk dünyaya getirmişlerdir.
İl’ in 1967 yılından günümüze kadar olan dönemde bebek ölüm hızı ülke genelindeki yapıya benzer bir seyir izlemiştir. 1967 yılında 1000 canlı doğumdan yaklaşık 150’ si bir yaşını doldurmadan ölürken, 1997 yılında 1000 canlı doğumdan 35’ i bir yaşını doldurmadan ölmüştür. Bu oran aynı dönemde ülkemizde binde 43, İç Anadolu Bölgesinde binde 41.77 dir. Bebek ölüm hızı bakımından ilimiz hem ülke hemde bölge ortalamalarından daha iyi durumdadır. Aynı dönemde ülke sıralaması bakımından da 69 . sıradadır. İl’ de 2005 yılı Sağlık Bakanlığı verilerine göre bebek ölüm hızı binde 8’ e gerilemiştir.
Özürlülük
Kırşehir’ de nüfusun özürlülük durumu incelendiğinde; özürlü nüfusun % 60’ ını erkeklerin , Ülke ortalamalarının da % 59’ unu oluşturulduğu görülmektedir. İl genelinde toplam 5048 özürlünün, 3007’ si erkek ve 2041’ i kadındır.
Kırşehir Özürlü Dağılımı
Nüfusun özürlülük oranı binde 1.99’ dur. Ülke ortalamaması ise binde 1.82’dir. Özürlülük oranı itibariyle ülke ortalamalarının üzerindedir.
Kırşehir’ in özürlülük nüfus yapısı genelde ülke oranlarıyla benzerlikler göstermektedir. Fiziksel engelliler hem il hem de ülkemizde en çok paya sahip engelli grubu olup, engelliler içindeki payı % 41 lik bir orana sahip iken, Ülkemizde ve ilimizde en düşük oranlı konuşma engelliler % 5 ile en düşük orana sahiptir.
EKONOMİK NİTELİKLER
İşgücü
İstihdam edilenler ve işsizlerin oluşturduğu toplam nüfus olan işgücü, il’ de 1980-2000 döneminde azalma eğilimi göstermiştir. Erkek nüfusun işgücüne katılma oranı kadın nüfusa göre daha yüksektir. 1980 yılında erkeklerin işgücüne katılma oranı % 74.7 iken, 2000 yılında bu oran % 66’ ya düşmüştür. Bu dönemde kadınların işgücüne katılma oranı % 51.5’ ten % 40.6’ ya düşmüştür.
Yaş gruplarına göre işgücüne katılma oranı ülke ile benzerlik göstermektedir. 12-14 yaş grubunda kadın nüfusun işgücüne katılma oranı yüksekken, 15-19 yaş grubundan itibaren erkek nüfusun işgücüne katılma oranı kadın nüfusun işgücüne katılma oranına göre daha yüksektir. Kadınların 25 yaşından sonra işgücüne katılma oranının azalması sonucu cinsiyetler arası işgücüne katılma oranı farkı artmaktadır. Bu da kadınların evlendikten veya çocuk sahibi olmaları halinde işgücünden ayrıldıkları sonucunu doğurmaktadır.
İstihdam
İlimizde istihdam edilen nüfus yıllara göre artış ve azalış göstermektedir. 1980-2000 döneminde istihdam edilen nüfusun yıllık artış hızı %o ‘ tir. İstihdam edilen erkek nüfusun artış hızı %o 5 iken,kadın nüfusun yıllık artış hızı %o-5’ tir.
1980-2000 döneminde hizmet ve sanayi sektörlerinde bir artış gözlenirken, inşaat sektöründe yıllara göre değişiklik göstermiştir. Bu dönemde, istihdam edilen nüfus hizmet sektöründe % 56, sanayi sektöründe % 15 bir artış, inşaat sektöründe de % - 4.9 oranında bir azalış olmuştur.
2000 yılı nüfus verilerine göre istihdam il oranları; Tarım %65.1, Sanayi % 5.9, İnşaat % 4.3, Hizmet %24.7 ve Diğer faaliyetler %o 1’ dir. Aynı dönemde Ülke istihdamında, tarım % 48.38, sanayi % 13.35, İç Anadolu Bölgesinde ise, tarımın payı % 46.81 iken, sanayinin payı % 10.5’ tir.
İlimiz tarım istihdamı açısından 30., sanayi istihdamı açısından da 47. sıradadır. Bu anlamda gerek ülke ortalaması gerekse bölge ortalamaları bakımından il’ imiz halen tarıma dayalı bir yapıya sahiptir. Sanayinin payı ise ülke ve bölge ortalamalarının altındadır.
İşsizlik
2000 yılı Nüfus Sayımı verilerine göre Kırşehir ilinde işsizlik oranı % 8.2’ dir. İşgücündeki her 100 kişiden 8’ i işsizdir. Aynı dönem Türkiye işsizlik oranı ise % 8.9’ dur.
Genel Nüfus Sayımı Sonuçları